خاندان سجوانی در کشور امارات و نقش آن در اقتصاد سیاسی

مقدمه

در کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس خاندان ها و خانواده‌ها نقشی اساسی ایفا می‌کنند. در این بین خانواده سجوانی یکی از خاندان های بزرگ و شیعه کشور امارات است که در سال های اخیر نقش بسزایی در توسعه امارات متحده عربی داشته است.

ریشه خانواده سجوانی

به نظر می رسد اکثر سجوانی ها در کشور عمان زندگی می کنند و کشور امارات از نظر سکونت خاندان سجوانی در رتبه دوم قرار دارد.[1] به نظر می رسد این  خاندان دارای یک شاخه عمانی و یک شاخه اماراتی است. در اسناد رسمی همچون کارت ملی نام ایشان ساجوانی نوشته می شود[2] ولی در امارات و در رسانه ها ایشان نام خود را «سجوانی» و یا «السجوانی» ثبت می کنند. شاید دلیل تفاوت بین کلمه «سجوانی» و «ساجوانی» و تمایل خاندانی سجوانی برای خوانده شدن به صورت «سجوانی» نه «ساجوانی» به این مسئله برگردد که «سجوانی» سر و شکلی عربی تر دارد، تا «ساجوانی» که چه بسا متعلق به شبه قاره هند باشد.

سجوانی‌های عمان خود را از لواتیه و خواستگاه خود را سور اللواتیه در منطقه مطرح می دانند،[3] اما دیده نمی‌شود که اماراتی‌ها خیلی به این امر بپردازند، هرچند در متون مختلف سجوانی‌های امارات نیز از لواتیه شمرده شده‌اند.[4] دیگر اینکه یکی از اصلی‌ترین کانون‌های حضور سجوانی‌ها در امارات، حسینیه و مسجد الزهرا (س) در شارجه می باشد که حسینیه لواتی‌ها تلقی می شود،[5]و این مرکز درواقع کانون اوقاف جعفری شارجه نیز می باشد، که ریاست وقف جعفری شارجه نیز با جاسم السجوانی یکی از افراد خاندان سجوانی می باشد. [6] این در حالی است که یکی از افراد این خاندان یعنی حسن سجوانی در راهپیمایی اتحاد در روز ملی امارات که قبایل در برابر حاکم رژه می روند همراه بحارنه رژه می رود.[7]

لواتیه در عمان از ثروتمندترین طبقات جامعه به شمار می‌روند و تعدادی از ایشان نیز به مناصب حکومتی رسیده اند.[8] با اینکه برخی ریشه هایی عربی برای لواتیه قائل هستند ولی به نظر می رسد که ریشه ایشان از شبه قاره هند و حیدرآبادی می باشند، از برخی دیگر از ایشان نیز که در منطقه خابوره ساکن شدند تحت عنوان خابوریه یاد می شود. طبق گزارش ها لواتیه پس از آمدن به مسقط حدود پنج قرن را در یک منطقه محدود یعنی همان سور اللواتیه در مطرح و به دور از دیگر عمانی ها زندگی می کردند و فرهنگ و مدارس تربیتی و مرجعیت دینی و مساجد ویژه خود را شکل دادند، و تا به امروز نیز هنوز در ارتباط با دیگر مردم عمان دچار مشکل هستند، برخی از تحلیل گران، مذهب شیعی ایشان و حتی زبان متفاوتی که سال ها طول کشید تا با جامعه عمان همخوان شود و همچنین ساخت فرهنگی، و بعد اقتصادی ایشان در عدم نیازمندیشان به عمانی‌ها و جایگاه بالای اجتماعی ایشان را از دلایل جدایی ایشان از جامعه عمان قلمداد می کنند.[9] این در حالی است که سجوانی های امارات به عنوان خاندانی از خاندان های لواتیه جایگاه ویژه خود را پیدا کرده اند و با جامعه امارات وارد مراودات زیادی شده اند.

لازم به ذکر است که افرادی نیز با نام خانوادگی سجوانی وجود دارند كه به نظر می رسد ریشه ای از شبه قاره هند داشته باشند و البته بيشتر در زمینه پزشکی فعالیت می کنند. در این بین کسانی مانند دکتر روبینا[10] و لیلا سجوانی[11] را می‌توان نام برد.

حسین سجوانی

مهم‌ترین فرد از خاندان سجوانی امارات امروز حسین سجوانی است که کارآفرین و سرمایه‌دار  و مؤسس شرکت معروف ساختمان سازی داماک است که اخیراً در ایران نیز فعالیت هایی برای جلب مشتری داشته و یک شبکه ماهواره‌ای و سایت و صفحه فارسی نیز دارد[12] و حدود 150 سلبریتی ایرانی نیز فعالیت او را تبلیغ کردند.[13] این شرکت در حوزه ساخت‌وساز فعالیت دارد. در این بین سایت مشرق نیوز گزارشی علیه سجوانی و فعالیت او در ایران کار کرد،[14] و سید جواد هاشمی به عنوان یکی از کسانی که پروژه داماک را تبلیغ کرده بود از کار خود عذرخواهی کرد.[15]

فرزندان حسین سجوانی

حسین سجوان سه پسر و یک دختر دارد که علی پسر بزرگش است[16] و بخشی از پروژه‌های اصلی داماک از قبیل ورود به متاورس در اختیار وی می باشد.[17]

علی سجوانی

عباس سجوانی دیگر پسر حسین سجوانی است[18] که یک شرکت جداگانه در حوزه املاک لوکس را اداره می کند. مهدی سجوانی دیگر پسر حسین سجوانی است که نوجوان و دبیرستانی است و فعالیت اقتصادی ندارد.[19] حسين سجواني دختری به نام امیره نیز دارد[20] که از مدیران ارشد داماک به شمار می رود.[21]

در سایت و صفحات اجتماعی مربوط به حسین سجوانی و خانواده اش به‌ندرت علامت و یا نشانه‌ای از تشیع و یا مذهب و یا حتی سیاست به چشم می‌خورد و بیشتر مطالب درباره فعالیت های کاری به ویژه در قالب داماک می باشد.

مهمترین فعالیت های داماک در حال حاضر

مهم‌ترین پروژه‌ای که هم‌اکنون توسط داماک دنبال می‌شود پروژه  D LABS است که ورود داماک به متاورس را با سرمایه 100 میلیون دلار در دستور کار خود دارد و مسؤولیت این امر هم با علی سجوانی می باشد. این شرکت تولید کالاهای محیط متاورس را نیز شروع کرده است.[22] سجوانی در حوزه فناوری اطلاعات نیز شرکتی به نام اج نکس EDGNEX را راه‌اندازی کرده‌اند[23] که درصدد راه‌اندازی شعبه این شرکت در شهر ریاض نیز هستند.[24]

سجوانی و ترامپ

یکی از مسائل مهم و جنجالی مرتبط با حسین سجوانی دوستی او با رئیس جمهور سابق آمریکا ترامپ است.[25] حسین سجوانی با دونالد ترامپ رابطه کاری دراد و پروژه زمین گلفی را در دبی به صورت مشارکتی با ترامپ ساخته است.[26] دوستی ترامپ و سجوانی دوستی نزدیکی است به گونه ای که به جز ولیعهد دبی شیخ حمدن بن محمد بن راشد، پسران ترامپ در زمان ریاست جمهوری او نیز در مراسم ازدواج امیره دختر حسین سجوانی شرکت کردند.[27]

دیگر ویژگی های حسین سجوانی

حسین سجوانی در سال 2021 جزء 100 مرد قدرتمند جهان عرب[28] و از سوی مجله Forbes در سال 2020 ششمین فرد پولدار جهان عرب معرفی شد.[29]

حسين سجواني یک مؤسسه خیریه به نام “داماک سجوانی” نیز دارد و اخیراً که روابط امارات ترکیه بهبود یافت رئیس اتاق مشترک بازرگانی امارات و ترکیه شد.[30]

مادر حسین سجوانی ریشه‌ عراقی دارد و آنگونه که خود می گوید درواقع پدربزرگ مادری اش در یکی از سفرهایش به عراق از عراق ازدواج می کند و مادربزرگ سجوانی عراقی بوده و دایی های مادرش نیز در بغداد حضور دارند که سجوانی با ایشان ارتباط نیز دارد.[31]

سجوانی های پزشک

در خاندان سجوانی می توان پزشکان متعددی را دید. از جمله انور حمدان سجوانی که چشم پزشک معروفی در امارات به شمار می رود و گفته می شود که اولین چشم پزشک امارات است[32] یا سمیر سجوانی که پزشک بیمارستان سعودی – آلمانی دبی است.[33] دکتر عادل سجوانی، یکی دیگر از سجوانی هاست که در عرصه پزشکی و به طور ویژه پزشکی خانواده فعالیت می کند. وی که روحیه ای طنز دارد و در صفحه اینستاگرام خود حتی آشپزی هم می کند، در برنامه های مختلف تلویزیونی نیز به عنوان کارشناس ظاهر می شود.[34]

سجوانی های شارقه

به نظر می رسد که سجوانی ها از عمان به سمت شارقه و بعد از آن برخی از ایشان به سمت دبی و یا ابوظبی رفته اند، این مسئله را به خوبی می توان در شجره نامه سجوانی ها دید. از شجره نامه سجوانی ها اینگونه بر می آید که پدران سجوانی هایی که در دبی و یا ابوظبی مستقر هستند، در شارقه متولد شده اند،[35] از همین رو به نظر می رسد که حرکت سجوانی ها از عمان به سوی شارقه و بعد از آن به سوی دبی و یا ابوظبی بوده است. همانطور که گفته شد سجوانی‌ها و به طور کلی لواتیه شارقه مسجد و حسینیه الزهرا (س) را در شارقه دارند که متعلق به اوقاف جعفری شارقه است که ریاست آن نیز با جاسم سجوانی می باشد.

سجوانی‌های شارقه به نظر معتدل‌تر و مذهبی تر هستند و در صفحات خود در فضای مجازی از نمادهای مذهبی بیشتری استفاده می کنند. به عنوان نمونه می توان به عبدالصاحب السجوانی اشاره کرد که در اداره مشاغل زودبازده کار می کند و صفحه اینستاگرام نسبتا فعالی دارد که در کنار مسائل کاری و گاهی خانوادگی به مسائل مذهبی از جمله اعیاد و به ویژه شهادت امام حسین علیه السلام در محرم می پردازد.[36]

گویا حسن سجوانی برادری به نام کامل سجوانی دارد که عکسی از او در یک صفحه فيسبوك و اینستاگرام به همراه سید صادق شیرازی منتشر شده است. درواقع یک صفحه فيسبوك و یک صفحه اینستاگرام علیه کامل سجوانی ایجاد شده است، و به نظر می رسد که برخی از عراقی هایی که با امارات در ارتباط می باشند این صفحه ها را علیه کامل ایجاد کرده اند و این مسئله را در این صفحات خاطرنشان می کنند که کامل سجوانی  با استفاده از نسب خانوادگی خود و اینکه خود را برادر حسین سجوانی وانمود می کند از عراقی های تازه وارد به شارقه به ویژه در مسجد و حسینیه الزهرا (س) کلاهبرداری می کند.[37] البته نمي توان درباره صحت یا عدم صحت این مسئله با قطعیت سخن گفت.

عبدالصاحب سجوانی

سجوانی های ابوظبی

گفته شد که سجوانی های امارات عمدتا در شارقه و دبی زندگی می کنند، اما برخی از ایشان نیز در ابوظبی زندگی می کنند. نماد سجوانی های ابوظبی حسن سجوانی از عموزادگان حسین سجوانی است که صفحه تویتر فعالی دارد. حسن سجوانی که در یک شرکت دولتی بسیار مهم در ابوظبی یعنی (شرکت مبادله) فعالیت می کند در صفحه تویتر خود در کنار سخن از کار و تبلیغ برای حسین سجوانی و مسائل خاندانی بیش از هر چیز به مسائل سیاسی می پردازد و به ویژه در جهت تقویت روابط امارات و اسرائیل بسیار فعال است، به گونه ای که یکی از تویت های او علیه تظاهرکنندگان فلسطینی در میان اسرائیلی ها به شدت با اقبال مواجه شد و به یک خبر در رسانه های عربی و عبری تبدیل شد.[38] او همچنین در صفحه خود به بحث ادیان و یا دین ابراهیمی و گفتمان اخیر آزادی مذهبی در امارات می پردازد و به شدت این گفتمان را تبلیغ می کند.[39]

حسن سجوانی

سرمایه‌داری خاندانی و تعدد نقش‌ها

در کنار حسین سجوانی افراد مختلف دیگری از خاندان سجوانی در مسائل تجاری دارای شرکت هستند که می توان به سلمان سجوانی اشاره کرد که یک شرکت حقوقی معتبر در ابوظبی دارد[40] و یا شوقی سجوانی[41] که او نیز یک شرکت سرمایه گذاری مهم دارد.

اما در پایان می توان گفت که سجوانی ها در امارات و حتی در عمان خاندان متمولی هستند که وفاداری خود به حاکمان را بیش از پیش نشان می دهند، به نظر می رسد در صفحات رسانه ای سجوانی ها آنچه که ثابت است اظهار وفاداری نسبت به حاکمان است؛ آل نهیان و آل مکتوم و قواسم، در این بین می توان گفت هر یک از سجوانی ها با توجه به فضایی که در آن زندگی می کنند البته پیام هایی ویژه خود را نیز مخابره می کنند، از همین روست که می بینیم حسین سجوانی و فرزندانش که در دبی زندگی می کنند بیش از هر چیز پیام‌های کاری و تجاری مخابره می‌کنند و به هیچ وجه نمی توان پیام های سیاسی از آن نوع که حسن سجوانی تویت می کند را در صفحات ایشان مشاهده کرد، و چه بسا پیام های حسین سجوانی و فرزندانش همخوان با فضای دبی به عنوان یک منطقه تجاری و نه سیاسی می باشد، اما حسن سجوانی که در ابوظبی است، صفحه ای به شدت سیاسی دارد، و در صفحه خود رویکردهای سیاسی آل نهیان را به ویژه در مسئله رابطه با رژیم صهیونیستی مشروعیت می بخشد، اما عبدالصاحب السجوانی که در شارقه زندگی می کند، و می دانیم که شارقه فرهنگی ترین و چه بسا مذهبی ترین امارت در میان دیگر امارت های امارات متحده عربی می باشد، علاوه بر پیام‌هایی که از وفاداری او نسبت به حاکمان سخن می گویند، پیام هایی مذهبی نیز در کنار پیام های کاری کار می کند، و البته پیام های مروج ارتباط امارات و اسرائیل را نمی توان در صفحه عبدالصاحب السجوانی دید، از همین رو به نظر می رسد که نخبگان سجوانی در امارات کاملا نسبت به حاکمان و هویت ملی‌ای که حاکمان امارات ترویج می کنند، وفادار می باشند، اما هر یک قالب امارتی که در آن زندگی می کند را نیز به طور ویژه گرفته اند.

سخن پایانی؛ سرمایه‌داری خاندانی خلیج فارس و دلالت‌های سیاستی برای ایران

با توجه به اینکه عادی‌سازی روابط برخی کشورهای حوزه خلیج فارس با رژیم صهیونسیتی ریشه در درهم‌تنیدگی روابط اقتصادی سرمایه‌داران امریکا و دولت‌های اروپایی از جمله در روابط با خاندان‌های منطقه منجر به شکل‌گیری طبقه سرمایه‌داران نفتی-تجاری-املاکی- فن‌آوری‌های نوین و… دارد لزوم دسته‌بندی و هوشمندی در اتخاذ راهبرد اقتصادی مناسب برای جمهوری اسلامی ایران ضروری به نظر می‌رسد.

در این میان جمهوری اسلامی ایران می‌بایست با نزدیک‌شدن به خاندان‌های میانه‌تر مانند ساجوانی‌های عمان یا برخی از مهره‌های این خاندان در امارات که از بدنه روابط تجاری-سیاسی با امریکا و اروپا فاصله بیشتری دارند به نوعی سیاست ” تعامل اقتصادی به انگیزه شکاف اقتصادی” در بین خاندان‌ها ایجاد نماید تا بتواند به عنوان اهرمی در مقابل سیاست عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی که خاندان‌های سرمایه‌دار در آن نقش کلیدی دارند بهره‌بردای نماید.

از سوی دیگر ارتباط اقتصادی با این خاندان و خاندان اللوایته در کشوری مانند عمان می‌تواند زمینه را برای شکل‌گیری و تقویت روابط اقتصادی با بدنه‌ای شیعی فراهم نماید که لزوما موافق سیاست عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و یا حتی برخی دیگر از سیاست‌ها مانند بازگشایی حریم هوایی بر روی رژیم صهیونیستی و… نباشند و در مواقع حساس مانند تصمیم عمان در مورد حریم هوایی خویش که به تازگی انجام پذیرفت، انگیزه‌های اقتصادی خاندان‌های مخالف با انگیزه‌های سوداگرایانه سلطان‌نشین عمان وی را مجبور به عقب‌نشینی حتی با منطق سود و زیان نماید و در مقابل پیشنهادات وسوسه‌انگیز اقتصادی امریکا جهت پیشبرد سیاست عادی‌سازی روابط، سیاست چماق و هویج اقتصادی از درون کشورها نیز به عنوان اهرم‌های سیاسی نرم در کنار اهرم‌های سخت عمل نماید و به نوعی در صورت بهره‌برداری مناسب، نوعی دوگانگی بین این خاندان عربی ایجاد نماید که بتوان ثمرات بعدی برای آن متصور و تجویز نمود.

[1] https://forebears.io/surnames/sajwani#:~:text=The%20surname%20Sajwani%20(Hindi%3A%20%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80,rendered%20in%20the%20variant%20forms%3A.

[2] https://www.instagram.com/p/-JuUbYRcmL/

[3] عصف ذهني: افتخار الساجواني من قال له؟، https://www.youtube.com/watch?v=XVDwkxzwblc

[4] الشيعة في أبوظبي، https://groups.google.com/g/manasifam/c/8LVlw36kRzc?pli=1

[5] الکرباسي، محمّد صادق محمّد، معجم المشاريع الحسينيّة – الجزء الثاني: دائرة المعارف الحسينية، مركز الحسيني للدراسات، لندن،2010. ص370.

[6] جاسم السجواني .. الرئيس التنفيذي لمجلس إدارة الأوقاف الجغرفية متحدثا عن استشهاد جنود الامارات الباسل https://www.youtube.com/watch?v=2oYPQxhUZAI

[7] https://www.instagram.com/p/BNmzEAyAsvO/?hl=en

[8] إسماعيل، محمد صادق، أمن الخليج العربي: الواقع وآفاق المستقبل، المجموعة العربية للتدريب والنشر، القاهرة، 2014، ص86.

[9] مجموعة مؤلفين‎, المسألة الطائفية وصناعة الأقليات في الوطن العربي، المركز العربي للأبحاث ودراسة السياسات ، الدوحة، 2015، https://books.google.com/books?id=a6ZjDwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false

[10] https://www.universityhealthsystem.com/providers/s/rubina-sajwani-1548532229

[11] https://www.youtube.com/watch?v=_qhjH_18ZXA

https://www.instagram.com/damac_persian/[12]

[13] https://khabarfarsi.com/u/98399365

[14] https://www.mashreghnews.ir/news/1172830/%D9%84%D8%B4%DA%A9%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%BE-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA

[15] https://www.aparat.com/v/SgWqe/%D8%B9%D8%B0%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A8%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1_%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA_%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A7%DA%A9

[16] https://www.alisajwani.ae/

[17] b2n.ir/g28928، https://www.alisajwani.ae/blogs/does-the-metaverse-have-what-it-takes-to-outgrow-the-internet/

[18] https://abbassajwani.com/

[19] https://www.instagram.com/mehdii_saj/

[20] https://www.amirasajwani.ae/

[21] https://www.damacproperties.com/en/blog/cover-story-amira-sajwani-journey-emirati-role-model-and-business-woman

[22] https://gulfbusiness.com/uaes-damac-group-to-invest-100m-in-metaverse-project/

[23] https://www.cnbc.com/video/2022/03/17/edgnex-founder-sajwani-speaks-on-uae-recovery-post-covid.html

[24] https://edgnex.com/edgnex-breaks-ground-on-data-centre-facility-in-riyadh-ksa/

[25] https://www.usatoday.com/story/money/business/2017/05/18/donald-trump-jr-dubai-billionaire-hussain-sajwani-discuss-new-ideas/101821722/

[26] https://www.independent.co.uk/news/tycoon-behind-damacs-trump-golf-club-wants-full-ownership-dubai-trump-united-arab-emirates-hussain-sajwani-shares-b1862524.html

[27] https://www.arabianbusiness.com/gcc/uae/uae-culture-society/393602-crown-prince-trump-sons-attend-sajwani-family-wedding

[28] https://gulfbusiness.com/top-100-most-powerful-arabs-2021/

[29] https://www.forbesmiddleeast.com/lists/meet-2022s-arab-billionaires/

[30] https://wam.ae/en/details/1395303033777، https://al-ain.com/article/uae-turkish-business-council-hold-dubai

[31] https://www.awqatk.com/%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A/

[32] https://twitter.com/fatma__sajwani/status/534011373525544961?lang=fa

[33] https://ar.sghdubai.ae/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%83%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%B3%D9%85%D9%8A%D8%B1-%D8%B3%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A/

[34] https://www.instagram.com/dradils/

[35] SAJWANI FamilyTree، https://sajwani.com/

[36] https://www.instagram.com/alsajwani1/

[37] https://www.instagram.com/kamel_sajwani/

[38] رجل أعمال إماراتي يسأل: لماذا لا يغادر المتظاهرون الفلسطينيون الأقصى؟- (تغريدات)، https://www.alquds.co.uk/%D8%B1%D8%AC%D9%84-%D8%A3%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A5%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%8A-%D9%8A%D8%B3%D8%A3%D9%84-%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B0%D8%A7-%D9%84%D8%A7-%D9%8A%D8%BA%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A7/

[39] https://twitter.com/hsajwanization

[40] https://www.ssattn-uae.com/

[41] https://www.shawqisajwani.com/